Een straatkat op een auto. In Marokko worden straathonden en -katten gedood wegens de FIFA World Cup.
Rechter veroordeelt massaal doden van straatdieren in Marokko | Foto: publiek domein

Het was een feest toen FIFA bij de uitreiking liet weten dat het WK Voetbal in 2030 in Spanje, Portugal en Marokko zou plaatsvinden. Maar al snel verscheen er een zeer donkere wolk voor de dieren op straat in Marokko. Het Noord-Afrikaanse land heeft namelijk een plan opgezet om drie miljoen honden en katten te doden, zodat het land schoon en veilig is als het WK van start gaat. Tientallen dierenorganisaties over de hele wereld proberen het massaal doden van straatdieren tegen te houden, maar dit is geen makkelijke opgave.

Rechterlijke uitspraak steunt straatdieren

Gelukkig is er voor de organisaties een klein lichtpuntje: de Marokkaanse administratieve rechtbank van Rabat heeft recent een baanbrekende uitspraak gedaan en het Ministerie van Binnenlandse Zaken symbolisch verantwoordelijk gesteld voor het op grote schaal doden van zwerfhonden en -katten.

De zaak werd onder meer aangespannen door de organisaties United for Creatures, de Moroccan Animal Rescue Association en de Chefchaouen Association for Kindness Towards Animals. Zij stelden in de zaak dat de acties van de overheid, waaronder schietpartijen, vergiftigingen en gewelddadige razzia’s, ethische normen schonden en ernstige schade toebrachten aan gemeenschappen. Immers, het is voor de bewoners en zeker voor de kinderen waar de acties plaatsvinden niet prettig dat zij getuige zijn van deze vreselijke daden.

Symbolysche schadevergoeding

De groepen riepen de rechter op om het Marokkaanse ministerie verantwoordelijk te stellen en vroegen een symbolische schadevergoeding van één dirham, waarbij ze benadrukten dat hun motivatie was gebaseerd op ethische gronden en de bescherming van het dierenleven, niet op financieel gewin. De schadevergoeding werd afgewezen, maar de rechtbank stelde de groepen verder wel in het gelijk. Door de organisaties die de rechtszaak aanspanden, is deze uitspraak een belangrijk juridisch en moreel precedent. Hoewel het vonnis geen directe straffen oplegt, kan het toekomstige juridische en beleidshervormingen beïnvloeden.

De juridische klacht was bovendien een zeldzame en moedige stap in een land waar dierenrechtenzaken zelden voor de rechter komen. De uitspraak kreeg maar weinig aandacht in de Marokkaanse pers, die volgens activisten de kwestie bewust grotendeels heeft gemeden.

Reacties op uitspraak

Les Ward, voorzitter van de International Animal Welfare Protection Coalition (IAWPC), verwelkomde de uitspraak:

“Dit is weer een belangrijk moment in de strijd voor dierenwelzijn in Marokko. In november 2022 veroordeelde en beboette een Marokkaanse rechter de gouverneur van de provincie Nador voor het doden van zwerfhonden als onderdeel van een campagne die de gemeente uitvoerde. De rechter beschreef het doden als onbeschaafd, gedaan op brute manieren, zoals schieten en vergiftigen.”

Hij benadrukte dat deze praktijken, ‘die dateren uit de oudheid, niet langer aanvaardbaar zijn’. Nu hebben we weer een rechtbank die erkent dat het massaal doden van honden ethisch onverdedigbaar is. Maar ook eentje die aangeeft dat de staat ook verantwoordelijkheid draagt. Het is misschien symbolisch, maar symbolen zijn belangrijk en dit zou een belangrijk precedent kunnen scheppen voor dierenbeschermingswetten in de hele regio.

Waarom massaal doden van zwerfdieren?

het WK 2030Marokko doodt al vele jaren straathonden en -katten, maar sinds de voorbereidingen van het WK, zijn deze acties geïntensiveerd. Men zou niet willen dat er overal dieren loslopen, omdat het mogelijk afstotelijk werkt voor toeristen. Bovendien wordt gewezen op het feit dat de dieren een risico zijn voor de Marokkanen zelf: jaarlijks zouden er 100.000 mensen gebeten worden door straathonden en daardoor hondsdolheid oplopen.

De Marokkaanse overheid beweert sinds 2019 een Trap-Neuter-Vaccinate-Return (TNVR) programma te hanteren als humane oplossing voor het zwerfdierenprobleem. Er zijn centra opgericht waar honden worden gesteriliseerd, gevaccineerd en teruggeplaatst. Echter, rapporten suggereren dat deze programma’s niet wijdverspreid zijn. En dat traditionele, gewelddadige methoden nog steeds worden toegepast in veel gebieden. Marokkaanse autoriteiten ontkennen dat er een schoonmaakactie plaatsvindt, maar volgens IAWPC zijn er video’s en getuigenissen die deze praktijken onomstotelijk bewijzen.

De werkelijkheid is schrijnend. In veel regio’s worden zwerfhonden nog altijd op grote schaal afgeschoten of vergiftigd. In steden als Fez worden sommige dieren weliswaar opgevangen voor castratieprogramma’s, maar recente beelden tonen ernstig vermagerde en uitgedroogde honden in opvangcentra. Dierenrechtenorganisaties vrezen dat deze dieren daar doelbewust aan hun lot worden overgelaten en een langzame hongerdood sterven. Kortom: de Marokkaanse dieren op straat kunnen alle hulp gebruiken voor een beter bestaan.

Steeds meer aandacht voor de Marokkaanse straatdieren

Intussen hebben al veel internationale nieuwszenders aandacht aan het thema besteed. Ook hebben beroemdheden zoals dr. Jane Goodall en Ricky Gervais zich uitgesproken tegen het afmaken van de dieren. Ook kwam eerder deze maand het nieuws naar buiten dat een PETA-activist een voetbalwedstrijd tussen Marokko en Manchester City in Philadelphia verstoorde om aandacht te vragen voor de honden in Marokko.